Bu gün sizlerle biraz Amerikan edebiyatına değinmek istiyorum. Ve bu edebiyatın en iyi temsilcilerinden biri olan John Steinbeck'e. Bir kültürü besleyen ne kadar mühim unsur varsa yararlanmaktan çekinmeden eserlerine konu edinmiş. Steinbeck'i hangi eserleriyle mi tanırız?
Sardalya Sokağı'dan tutun İnci'sine ordan Gazap Üzümleri'ne kadar. Hayallerini, ideallerini her hikayesine esin kaynağı etmiştir. Sadece o değil, hepimizin hayalleri var birer yazar olmasak da. İnsanız ya, bazen gerçekleşmeyeceği ihtimali bile hayal kurmamızın önüne geçemez. Hayali hayal de yapan budur: Gerçekleşmese bile kurmaktan çekinmediğimiz hisler. İnsanoğlu da bunu hayal ederek yola çıkar. "Hayallerinde hiç değilse özgür kalma fikri" bu fikir işte insanın sığınağı, kendinden kaçarken vardığı yerdir.
Şimdi "Fareler ve İnsanlar" tam bu noktada bizim için mükemmel bir eser halini alıyor. Her hayalin sahibi kendinden uzağa gitmeden bir şeyleri arzular. Peynir hayal eden fare, zenginlik ve statü isteyen erkek ve maddi manevi her duygusu yerine ulaşsın isteyen kadın... Her hayal tam da bu noktada kendi döngüsünün kurbanı olur. Bu eser aslında Amerikan kültür ve edebiyatının mükemmel bir örneği olduğu kadar Amerikan rüyasının da bir yansımasıdır. Hani hayaller ülkesi diye yola çıkılırken yolda kalmışlığı en iyi ifade eden sözcükle: Amerikan Rüyası... Bu kitap da aslında tam olarak gayet yerinde bir Amerikan rüyası eleştirisidir. Hayallere ve paraya ulaşamıyışı aslında anlatır bize Fareler ve İnsanlar... Romanın iki zıt kimliği vardır. Bunlardan George dediğimiz karakter parayı, gücü ve aklı mantığı temsil ederken Lennie ise duygusallığı, fiziksel gücü, sevgiyi, sadakatle bağlanışı temsil etmektedir. Ne var ki zeka timsali George bedenen zayıf Lennie ise şişman biridir. Bu detayların bize romana dair kazandırdığı eylemler aslında Sanayi Devrimi denen güç yarışı ile ilgili fikir sahibi olabilme yetisi kazandırmaktır. Bu devrim tam olarak hayal kurmayı, paraya ulaşmayı bizlere gösterir. Belki de George ve Lennie aslında bizlere bu hayale giden yolda eşlik eden metaforik unsurlardır diyebiliriz. Eskiden fiziksel güç her şey demekti. Şimdi ise fikirsel güç her şey demek. Paranın gücü fiziksel gücü yendi bu yolla belki de. Bu yüzden George, Lennie üzerinde bir çok konuda söz sahibiydi. Lennie sevgi dolu, sadık uyumlu ve kıt zekasına rağmen George'un bir dediğini iki etmezdi. Çalıştıkları hayatta ikisini bir eden belki küçük bir hayalleriydi. Kendi deyimleriyle minik bir çiftlikte kendilerine yetecek kadar mutluluk ve yiyecek, yaşamsal ürün elde edecekler; kimseye ihtiyaç duymayacaklardı...
Farkına varamadığımız her şey, bizim en büyük hatamız olmaya mahkumdu.'' sözünü adeta kanıtlarcasına Lennie ilk hatasını işleyecekti. Ve bu hatadan sonra George ne kadar korumak istese de koruyamayacaktı Lennie'yi. İki iyi dostun hayalleri uğruna çıktıkları bu yolda bir yığın çaresizlik ve buhran onlarla ilerleyecek, bize de Fareler ve İnsanlar adlı eserde altı çizilesi bir yığın cümle kalacaktı. Şayet Amerikan rüyası ve hayallere dair, dostluğa dair, yalnızlık ve insanın yalnızlık penceresine dair izlenimler elde etmek isterseniz bu eseri okumanız mühim bir adım olacaktır. "Okuyun ve okutturun"
Ümran İSTEK
Comments